A prishet mjalti?

Si të gjitha produktet biologjike komplekse edhe mjalti është objekt i ndryshimeve me natyrë kimike, biologjike që e pakësojnë vlerën ushqyese dhe mund të prishin karakteristikat e tij.

Pasi largohet nga kosheret mjalti ngurtësohet dhe bëhet më i qartë, proces ky që favorizohet nga prania e temperaturave të ulëta dhe kushtëzohet nga sasia e sakarozës e pranishme në të. Por nëse sasia e sakarozës është më e vogël se niveli në të cilin ndodh dukuria, kristalizimi mund të ndodhë edhe pas një viti ose mund të mos ndodhë fare. Rekomandohet që mjalti të mbahet në mjedise me ajër të thatë.

Hyrja e ajrit nga jashtë është një dukuri që duhet të evitohet sepse çon shumë shpejt drejt procesit të kristalizimit të mjaltit. Mjalti karakterizohet nga përmbajtja e faktorëve “pengues” si pH i ulët, fuqia antibiotike dhe presioni i madh osmotik që e bëjnë të pamundur zhvillimin e mikroorganizmave në mjaltë. Mjalti është çudi, sepse nuk prishet. Arkeologët kanë zbuluar se kavanozat e vjetra të mjaltit në varret egjiptiane ishin ende të shijshme!

Si të gjitha produktet biologjike komplekse edhe mjalti është objekt i ndryshimeve me natyrë kimike, biologjike që e pakësojnë vlerën ushqyese dhe mund të prishin karakteristikat organo leptike të tij. Shkak kryesor për këto ndryshime janë disa maja osmofile, të cilat rriten në sipërfaqe ku produkti ka lagështinë më të madhe dhe për një kohë të shkurtër përshtaten me përqendrimet e larta të sheqerit. Ndryshimet në mjaltë karakterizohen nga një proces fermentativ shumë i ngadalshëm që zgjat disa muaj dhe çon në çlirimin e disa lëndëve që i japin produktit një shije të ndryshme dhe një errësim që është i dukshëm dhe në sipërfaqe shfaqet një shtresë shkume.

Në mjaltin shumë të vjetruar pakësohen veçoritë antibiotike dhe nga aktiviteti enzimatik produkti zhvlerësohet sepse dobësohen karakteristikat organo leptike të tij. Nuk njihen toksinfeksione ushqimore nga konsumi i mjaltit. Disa studime kanë konfirmuar se stafilokokët patogjenë mund të jetojnë deri në 20 ditë në mjaltë, ndërsa mikroflora banale jo më shumë se një ditë dhe ky fakt i atribuohet aftësisë antibiotike dhe antiseptike të mjaltit. Por mjalti mund të provokojë intoksikacione kur bletët kullosin në lule që përmbajnë lëndë toksike, ndërmjet të cilave më e përmendura është andrometotoksina, që provokon edhe në ditët tona toksiinfeksione ushqimore në SHBA, Brazil, Afrikë dhe më pak në Evropë.

Mjalti i konservuar me kalimin e kohës mund të vjetrohet dhe si rezultat ai pëson ndryshime dhe transformime, të cilat në shumicën e rasteve ndodhin nga prania e temperaturave të larta ku mjalti mbahet.

Mjalti është produkti biologjik që jeton me vite. Gjatë vitit të parë ngjyra e mjaltit fillon të theksohet ndërsa në vitin e dytë ajo errësohet. Sot në botë fatkeqësisht përdoret një sistem i tërë i cili realizon sofistikimin apo falsifikimin e mjaltit.

Mënyra më e përhapur është ajo e përdorimit të shurupit të sheqerit. Bletës çfarëdo që t’i japësh, reçel, shurup misri apo sheqeri ajo e kthen në mjaltë. Duhet të konsiderojmë faktin se nëse sheqeri jepet deri në muajin e tretë me qëllimin e rritjes së bletës së vogël, nuk ngelet asnjë gjurmë sheqeri në mjaltin që merret në muajin e shtatë apo të tetë.

KËSHILLA
▪ Mjalti nuk këshillohet të mbahet në frigorifer sepse thith lagështirën
▪ Mjalti origjinal ka një aromë të veçantë si esencë dhe kjo ndihet më shumë kur e presim mjaltin apo kur hapim kapakun e enës me mjaltë
▪ Konsumatorët duhet të zgjedhin mjaltin e parë
▪ Ngrënia e rregullt e mjaltit ndihmon në forcimin e memories dhe rrit imunitetin, si dhe forcon fizikisht organizmin, atribuar kjo vetive antioksiduese që përmban.
▪ Zëvendësoni sheqerin me mjaltin kur pini qumësht, kos apo çaj.
▪ Mjalti është më i dobishëm se sheqeri, sepse asimilohet më mirë, ka aromë të shkëlqyer dhe i jep shumë energji organizmit

Përdorimet:
Preferohet që mjalti të përdoret i holluar me ujë, në mënyrë që të bëhet përvetësimi i lëndëve të tij sa më mirë. Po kështu preferohet që të merret një orë para ngrënies ose tre orë pas ngrënies. Doza e lejuar e mjaltit është 60-100 gram në ditë dhe jo më shumë. Preferohet që mjalti të përdoret në sasi të vogla dhe në periudha të ndara kohore.

Nuk mund të lëmë pa përmendur përdorimin e mjaltit edhe në kulinari për përgatitjen e ëmbëlsirave, pijeve apo salcave të ndryshme etj. Me mjaltin përgatisim sallatat e frutave, shoqërojmë petullat dhe krepat në mëngjesin e së dielës, përgatisim biskotat për çajin e pasdites etj.

Sigurisht që të gjithë jemi mësuar t’i japim shije sallatës me mënyrën e thjeshtë, por të këndshme dhe të shëndetshme me kripë, uthull apo limon dhe vaj ulliri. Ndonjëherë kemi nevojë për më tepër larmishmëri shijesh në tryezat tona, shkruan revista Shije. Atëherë le t’i japim shije sallatës me salcën franceze “Saussa D’avije”, e cila përgatitet nga mjalti i lëngshëm (150-180 g), 12 thelpinj arre, i lugë plot me sinap brumë, 1-2 lugë lëng mishi apo ujë.

Përgatitja:
Thelpinjtë e arrës zhyten për 1 minutë në ujë të valuar dhe më pas shtypen imët. Masa e përftuar bashkohet në një tas me të gjithë përbërësit e tjerë duke e përzier, dhe salca është gati.

Me mjaltin mund të përgatisim edhe një salcë shumë të thjeshtë, e cila ka në përbërje 2 lugë çaji mjaltë, 1 filxhan kafe uthull balsamike dhe 4 lugë çaji vaj ulliri.
Rrahim të gjithë përbërësit derisa të bëhen masë e njëtrajtshme dhe ia hedhim sipër sallatës me: 1 tufë sallatë të gjelbër, 1 qepë e thatë, 2 qepë të njoma, 1 tufë rukola, pak djathë kaçkavall të grirë.

Provojeni, është një sallatë me shije shumë të veçantë!

Sot mjalti ka gjetur një përdorim të gjerë në industrinë farmaceutike dhe kozmetike për vetitë e tij antiseptike dhe antibiotike. Mjalti mbron lëkurën nga rrudhosja dhe ruan freskinë e saj. Kremrat e përbërë nga mjalti me vlerat e mrekullueshme të hojeve të bletës, kombinuar edhe me koncentrate mineralesh i japin lëkurës hidratim dhe shkëlqim shumë të veçantë. Shumë preparate farmaceutike kanë në përbërjen e tyre mjaltin si psh. sprej për infeksionet e rrugëve të sipërme të frymëmarrje, të aparatit tretës etj.

Me të drejtë në SHBA, mjalti quhet “Mrekullia e shekullit”. /